“Ik wil de hoofdrol!” “Durf ik wel op het toneel te staan en te zingen als al die mensen naar me kijken?” De afscheidsmusical in groep 8 is een grootse mijlpaal voor kinderen. Voor de één een feestje, voor de ander betekent het slapeloze nachten. Hoe maak je als leerkracht het afscheid van de basisschool voor álle kinderen tot een onvergetelijke én positieve ervaring? Brechje Janssen, oprichtster van Kunstenschool en bedenker van verschillende musicals voor groep 8, weet het.
Wat is er bijzonder, anders aan jouw musicals?
“Mijn musicals gaan uit van de kinderen en hun situatie, namelijk afscheid nemen en een nieuwe tijd tegemoet gaan. Eigenlijk zijn mijn musicals één grote afscheidsshow, vanaf het begin van de repetitie tot het eind van de uitvoering.”
Kinderen maken het verhaal
Wat ze origineel maakt, is het verhaal, dat het verhaal van de kinderen zelf is. Vanuit een raamwerk, zoals een reis of een serie opdrachten, wordt invulling aan het verhaal gegeven met ervaringen en verhalen van de kinderen zelf. Er is dus geen vast, volledig uitgeschreven verhaal met typetjes en rollen en dialogen. Hierin onderscheiden de musicals van Kunstenschool zich van de meeste musicals die met groep 8 op de planken worden gebracht. Erik van Trommel, theatermaker en vader van twee kinderen die in groep 8 een musical van Kunstenschool hebben gedaan: “De musicals van Kunstenschool kloppen aan alle kanten. Ze zijn prachtig vormgegeven, grappig en origineel.”
Stappenplan voor de leerkracht
Als leerkracht ontvang je een stappenplan voor de aanpak, het script en de liedjes met muziek. Ook ontvang je werkbladen met praktische opdrachten waarmee je de herinneringen en ideeën voor de scènes ophaalt. Samen met de kinderen vertaal je deze naar de scènes.
Wat is er voor leerkrachten het moeilijkst aan?
Brechje: “Ik denk vooral het feit dat het anders is. De musical is niet helemaal uitgeschreven; je moet andere dingen doen als leerkracht dan bij andere musicals. Dat is even wennen, maar je krijgt er echt wat voor terug. Het feit dat de kinderen allemaal spelen is in de repetities soms lastig. Je kunt namelijk niet dertig kinderen tegelijk regisseren, maar je hebt ze wel nodig tijdens de repetitie. Dat is zeker voor de kinderen niet altijd makkelijk. Aan de andere kant, bij andere musicals zitten ze een groot deel van de musical aan de zijlijn.”
Uit ervaring blijkt dat het stappenplan veelal voldoende houvast biedt voor de begeleidende leerkracht. Maar prettig om te weten is dat je optioneel kunt kiezen voor extra ondersteuning. Brechje komt dan twee keer op school om samen de repetities te begeleiden. Daarnaast kun je via e-mail een beroep op haar doen, mocht je tegen vragen aanlopen.
“Je hoeft alleen jezelf te zijn!”
Wat als een kind bijvoorbeeld niet kan of wil spelen of zingen? Brechje: “Ik kan me voorstellen dat het bij onze musicals minder is; de kinderen staan bijna altijd samen op het toneel, dus je zit samen in hetzelfde schuitje. Je kunt je wellicht ook verschuilen achter een ander, maar juist ook steun van de groep ervaren.”
De kinderen maken en beleven de musical echt als groep. Geen enkel kind heeft de hoofdrol. Iedereen is even belangrijk. Dat is uniek aan de musicals en wordt door scholen teruggegeven als groot pluspunt. “Ik denk dat het spelen ook makkelijker is bij onze musicals. De kinderen spelen namelijk geen rollen en dat is fijn, want hier hoef je niks voor te kunnen. Je hoeft alleen jezelf te zijn!”, aldus Brechje.
Paul de Leeuw
Hoe kwam je eigenlijk op het idee om je eigen musicals te schrijven?
“Dat kwam door een uitzending van Paul de Leeuw, zo’n tien jaar geleden. Hij had een groep 8 uitgenodigd die een lied uit hun musical zong, wat ook de basisschoolmusical van Paul de Leeuw was geweest en die van mij! Ik dacht, wat een armoede: Paul de Leeuw is vijftig, dus die musical wordt al zo’n veertig jaar gespeeld…” Voor Brechje de directe aanleiding om een ander product te ontwikkelen. Ze was daarvoor al langer bezig met de vraag hoe een groep 8 musical een meer betekenisvolle invulling zou kunnen krijgen. Als docent theater aan de ArtEZ Academie voor Theater en Dans in Zwolle, heeft ze toen een studentenproject ontwikkeld waarin een unieke musical werd gemaakt. “Toen mijn eigen kind in groep 8 zat, wilde ik hem ook een uniek afscheid geven. Toen ben ik zelf gaan schrijven. Dat is nu zeven jaar en zes musicals geleden.”
Waar ben je het meest trots op?
“Als je merkt dat het een collectief afscheid wordt. De herinneringen van de kinderen over hun basisschooltijd vormen een groot deel van de musical en daar is een groot deel van de zaal ook deelgenoot van geweest. Het is mooi om dat afscheid zo samen een plek te geven.”
===
Bureau Kunstenschool heeft een aanbod van zes musicals voor groep 8:
In De Achtste Opdracht moet groep 8 een aantal opdrachten uitvoeren. Als deze opdrachten met succes worden afgerond, mogen de kinderen naar de middelbare school, anders moeten ze nog een jaar blijven… De opdrachten in de musical zijn gebaseerd op de eigen herinneringen en ervaringen van de kinderen op de basisschool. Voor hun herinneringen moeten ze terug naar de kleutertijd en groep 3. Er wordt daarnaast ook gekeken hoe goed ze elkaar kennen na al die jaren. De opdrachten worden gegeven door de eigen leerkrachten. Hierdoor ontstaat er een unieke en zeer persoonlijke musical.
Deze musical begint met een film in de klas. De kinderen hebben een tijdmachine gemaakt en ze proberen hem uit. Hij blijkt te werken en ze komen terecht op een reünie in 2035. Wat echter leuk begint, blijkt al snel heel saai. Terug dus maar weer, maar de machine werkt niet meer. Gelukkig krijgen ze hem langzaam weer aan de praat met… herinneringen! De goede tijd is een uitgeschreven raamwerk met veel ruimte voor de kinderen.
Voor deze musical gaan we terug naar de oude Grieken! De kinderen vertellen een aantal verhalen van de omzwervingen van Odysseus. Ze ontsnappen ternauwernood aan een vreselijke cycloop, trotseren de sirenen en worden bedwelmd door de Lotus. De kinderen vertellen en spelen afwisselend. Er is geen hoofdrol; alle kinderen kunnen Odysseus spelen. Ze vertellen en spelen samen het verhaal. Tussen de scenes door vertellen de kinderen over hun eigen reis die ze gaan maken (de toekomst) of hebben gemaakt (de reis op de basisschool). Zo wordt een oud verhaal toch nog heel persoonlijk. In deze musical hebben de kinderen, ondanks dat ze hier bestaande verhalen vertellen een groot aandeel. Ze maken zelf de speelscènes en vertellen een reisverhaal.
De kinderen gaan een feest organiseren. Maar wat voor feest moet het worden? Sommige kinderen willen griezelen, anderen dansen en sporten. Daar komt ruzie van. Gelukkig verzinnen ze toch een oplossing. De thema’s voor de feesten zijn opgehangen aan herinneringen aan de basisschool: spannende gebeurtenissen, sportdagen, klassenfeesten, carnaval, schoolreisje naar de Efteling, etc., etc.. Er is veel ruimte voor eigen invulling, waardoor het weer echt een musical van de kinderen wordt.
In de musical Tussentijd belandt groep 8 door een mysterieuze storm in een vreemd land. Ze weten niet hoe ze daar komen, ze weten niet waar ze zijn en ze weten al helemaal niet hoe ze daar weg komen. Het is echter belangrijk dat ze een uitweg zoeken, want de musical moet bijna opgevoerd worden. Tot overmaat van ramp blijken hun herinneringen ook nog gestolen. Ze besluiten op onderzoek te gaan en komen erachter hoe de vork precies in de steel zit. Ook in deze musical hebben de kinderen een groot aandeel. Aan de hand van handzame opdrachten maken de kinderen met behulp van de leerkracht hun originele musical.
Deze musical gaat over groep 8 die met elkaar naar de middelbare school gaat. Ze zitten gelukkig allemaal bij elkaar in de eerste klas. Alleen valt de middelbare school een beetje tegen. De docenten zijn wel heel erg streng en de kinderen heel erg braaf. Als ook steeds meer kinderen uit hun eigen klas braaf worden, gaat een aantal kinderen op onderzoek uit. Het verhaal in deze musical is meer uitgeschreven dan de bovenstaande, maar er is ook hier ruimte voor inbreng en herinneringen van de kinderen zelf.
Wat maakt een afscheidsmusical van Kunstenschool zo bijzonder?
Als leerkracht ontvang je een usb-stick met de liedjes, zowel met tekst als de muziek, een regiehandleiding met daarin een stappenplan voor de aanpak, het script, werkbladen met praktische opdrachten en ideeën voor een eenvoudig vormgeving.
Wat kost een pakket?
Het basispakket waarmee je direct zelf aan de slag kunt, kost € 150. Wil je ondersteuning in de vorm van twee begeleide repetities, dan kost het pakket € 200. Kunstenschool biedt ook intensievere begeleiding aan; de prijs is dan afhankelijk van de invulling van de begeleiding.
Wil je meer weten over een van de musicals, de begeleiding of wil je een musicalpakket bestellen? Of wil je misschien informatie van scholen die ervaring hebben met de musicals van Kunstenschool?
Ga naar http://www.kunstenschoolbussum.nl/afscheidsmusicals/informatie/ of stuur een mail naar kunstenschoolbussum@gmail.com